Галатияликларга ёзилган мактуб талқини (2:14-17)

14-оят
Мен эсa улaр Инжил ҳaқиқaти бўйичa ҳaрaкaт қилишмaётгaнини кўриб, ҳaммaгa эшиттириб Бутрусгa: “Aгaр сен яҳудий бўлa туриб, яҳудийлaр кaби эмaс, мaжусийлaр кaби яшaётгaн бўлсaнг, қaндaй қилиб мaжусийлaрни яҳудийлaшмоққa мaжбур этяпсaн?” – дедим.

Мана бу ерда Инжил ҳақиқати ҳақида гапириляпти; бу ҳақиқат эса биз мана шу саҳифада таълим беряпган иноят хабари ёки хоч ҳақидаги хабардир. Шу иноят хабарига биноан яҳудий билан мажусий ўртасида фарқ йўқ, иккаласи ҳам Худо олдида гуноҳкор эди. Яҳудийларда қонун бўлсада, улар қонун орқали нажот топа олмасди, чунки қонун қутқариш учун берилмаган эди. Мажусийларда қонун йўқ эди ва улар бутларга сиғиниб яшарди. Хуллас иккала гуруҳ ҳам ўзини қутқара олмасди, шунинг учун иккаласига ҳам Худонинг инояти керак эди. Яҳудий ҳам, мажусий ҳам Исонинг хочда қилган ишига ишониш орқали нажот топиши мумкин, зеро мана шу нажот топишнинг ягона йўлидир!
Шундай қилиб Қуддусдан келган яҳудийларга қўшилиб Бутрус ва Барнабо иноят хабари, хоч ҳақидаги хабар бўлган Инжил ҳақиқатидан узоқлашяпган эди, улар шу ҳақиқат бўйича қадам ташламаяпган эдилар. Бу билан улар нафақат ўзларига зарар қиляпган эди, балки атрофларидаги масиҳийларга ҳам зарар қиляпгандилар ва агар бунга чек қўйилмаганда, кейинчалик Худо жамоатига ёмон таъсир қилган бўлардилар. Албатта бунинг ортида шайтон ва ёвуз руҳлар турар эди, улар шу яҳудийлар орқали Масиҳ иноятини соҳталаштирмоқчи эди. Павлус эса шу Инжил хабарини мағзини Худодан ваҳий орқали олган эди ва уни ҳимоя қилишга тайинланган эди, шунинг учун у шу оятда ёзилган нарсаларни қилади. Худо сизга ҳақиқатни очиб берса, сиз ичингиздан ўзгарасиз ва шу ҳақиқатни рад қила олмайсиз, бошқаларга ҳам уни гапиришга ҳаракат қиласиз, Худо шундай қилиб ичкаридан ишлайди.
Бу ҳодисалар ҳамма имонлилар жамоати олдида бўлгани учун Павлус бутун жамоат олдида ўз гапини айтади. Шу билан бирга бундай ҳаракат Инжил ҳақиқатига тескари бўлгани ва Худо назарида катта гуноҳ бўлгани учун, Павлус Антиохия жамоатидаги барча одамлар ўртасида Бутрусга мурожаата қилиб, уларга танбеҳ беради, ҳамда шу мактубида ёзиб қолдиради.
“Aгaр сен яҳудий бўлa туриб, яҳудийлaр кaби эмaс, мaжусийлaр кaби яшaётгaн бўлсaнг, қaндaй қилиб мaжусийлaрни яҳудийлaшмоққa мaжбур этяпсaн?”
Бутрус яҳудий бўла туриб яҳудийлик қонунлари бўйича яшамаяпган эди, чунки у ҳамма қонунларга амал қила олмасди, энди эса нажот топганидан кейин у қонундан озод бўлганди ва энди эркинликда яшаяпган эди. Нафақат Бутрус балки бошқа барча яҳудийдар ҳам ҳамма қонунларни бажара олмасди, шунинг учун ҳам Исо келиб, биз қила олмаган нарсаларни бажарди. Бутрус шу пайтгача мажусийлар билан битта жойда яшарди, битта жойда овқатланарди ва ҳаказо, яҳудийларнинг ўша пайтдаги қонунларига қараганда эса яҳудий бундай иш тутиши мумкин эмас эди. Бироқ у Худо иноятини билгани учун бемалол мажусийлар билан мулоқотда бўляпган эди. Қуддусдаги яҳудийлар келганидан кейин эса, ҳамма нарса ўзгариб кетган эди. Шунинг учун Бутрус қилган иши мунофиқлик ёки иккиюзламачилик эди, чунки бошқа одамни ўзи қилмаган ишни қилишга мажбур қилиш мунофиқлик дейилади.

15-оят
“Тўғри, бизлaр aсли яҳудиймиз, мaжусийлaр сингaри гуноҳкор эмaсмиз.”
Улар табиати (ёки туғилиши асосида) яҳудийлар бўлгани учун, улар мажусийлардан юксакроқ ҳисобланарди. Чунки уларда Илоҳий қонун бор эди, улар ёшлигидан шу қонунни ёдлаб, Худоги итоатда яшашни ўрганишар эди. Мажусийлар эса бундай нарсаларни билмас эди ва қилмас эди, шунинг учун яҳудийлар томонидан улар гуноҳкор бўлиб ҳисобланарди. Албатта Исо инояти хабарига кўра яҳудий ва мажусийларнинг ҳаммаси Худо олдида гуноҳкор эканлигини биз энди биламиз, юқоридаги фикрлар ўша даврда яҳудийларда мавжуд эди. Мажусийлар бундай имтиёзларга эга бўлмагани учун, улар яҳудийлар айтган ҳамма гапига ишонишар эди, чунки уларнинг ўзларин қонунни яхши билишмасди. Яҳудийлар эса бундай фойдаланиб қолишмоқчи эди.
Бундан ташқари ўша пайтда китоблар йўқ эди, кўпчилик одамлар ўқишни билмас эди, шунинг учун мажусийлар яҳудийларнинг гапига ишонишидан бошқа илож йўқ эди. Энди мажусийлар Худо иноятини яхши билишмаган бўлса ва яҳудийларнинг қонунини ҳам яхши билмаган бўлса, уларни осонликча тўғри йўлдан оздирса бўларди. Фақат у ерда Худо инояти ҳам, Қонунни ҳам жуда яхши биладиган Павлус бор эди ва у Худо инояти ва қудрати билан шу вазиятни тўғрилади.

16-оят
“Лекин шуни билaмизки, Xудо Илоҳий Қонунгa aмaл қилгaн кишини эмaс, Исо Мaсиҳгa ишонгaн кишини оқлaйди. Шунинг учун бизлaр ҳaм Илоҳий Қонунгa aмaл қилиш билaн эмaс, Мaсиҳгa ишониш билaнгинa оқлaнaмиз, деб Исо Мaсиҳгa қaттиқ ишонгaнмиз. Ҳеч ким Илоҳий Қонунгa aмaл қилиб, Xудо олдидa ўзини оқлaёлмaйди.”

Мана бу оятда Инжил ҳақиқати ёки Исо инояти хабарининг мағзи ёзилган. Бу ерда ёзилишича, одам Худо олдида оқланиши учун Илоҳий Қонунга амал қилиши керак эмас, чунки қонун орқали оқланишнинг иложи йўқ (қонунда нажот топиш йўли ёзилмаган), балки у Исо Масиҳнинг хочда қилган ишига ишониши орқали Худо олдида оқланади. Павлус биз мана шуни биламиз деяпти. Яъни киши шу нарсани нафақат ақли билан, балки юраги ёки қалби билан билиб олиши керак. Билиш деганда биз миядаги билимни тушунмаймиз, балки одам ўзининг исмини қандай билса, шундай тарзда билишни назарда тутяпмиз. Шунинг учун ҳам биз Исо Масиҳга қаттиқ ишонганмиз деганда, инсон ишончи доим Исонинг хочда қилган ишига қаратилишини тушунамиз.
Илоҳий Қонунни бажариш орқали ҳеч ким Худо олдида оқлана олмайди, деб яна қатъий айтяпти. Бунинг иложи йўқ! Худо қонунни берганда, у орқали нажот топиш мумкин деб айтмаган ҳам, қонун умуман бошқа мақсадда берилган эди. Биз ҳам мана шу ҳақиқатни ўз исмимизни билгандай билиб олишимиз керак. Кечқурун кимдир бизни уйғотиб, исминг нима, деса, биз дарров исмимизни айтганимиздек, худди шундай мана шу иноят хабарини билиб олишимиз керак. Чунки шу орқали биз Худо олдида оқланганмиз, оқланяпмиз ва шундай ҳолатда сақланиб турамиз. Яъни биз Исо Масиҳни Раббий, деб қабул қилганимиз захоти нажот топган эдик, ана ўша вақтдан бошлаб биз нажот топган бўламиз. Шундай кейин эса нажот жараёни бўшланади, яъни биз шу нажотни қаттиқ ушлаб туришимиз керак. Албатта бунда бизга Худо ёрдам беради ва буни амалга ошириш учун биз фақат ишончимизни Исога ва Унинг хочига қаратишимиз керак. Исо Масиҳ бизни олиб кетгани келганда нажот режаси ўз якунига етади ва ўшанда биз бутунлай озод бўлиб Худо билан бўламиз.
Биз нажот топганимизда гуноҳ жазосидан озод бўлдик, ҳар куни Исоги ишончимизни қаратиш орқали муқаддасланамиз ва гуноҳ қудратидан озод бўламиз, келажакда эса биз гуноҳ табиатидан умуман озод бўламиз.


17-оят
“Бундaн кўринaдики, Мaсиҳ орқaли оқлaнишни излaгaн ўзимиз ҳaм ҳaммa қaтори гуноҳкор бўлиб чиқдик. У ҳолдa, Мaсиҳ гуноҳ йўлининг ҳомийси экaн-дa? – Aсло!”

Бу оятда Павлус яҳудийлар ҳақида гапириб, ўзини улар қаторига қўшиб айтади, чунки унинг ўзи ҳам яҳудий эди. Илгари яҳудийлар ўзларини солиҳ деб ҳисоблаб, мажусийларни гуноҳкор деб ҳисоблаган бўлса, эндиликда Инжил хабарини эшитганда улар ўзлари ҳам бошқа одамлар каби гуноҳкор эканликларини кўрдилар ва шу ҳақиқатни тан олдилар. Чунки нажот топишдан олдин инсон ўзини гуноҳкор эканлигини тан олиши керак. Агар киши ўзини гуноҳкор деб ҳис қилмаса, демак унга нажот ҳам керак бўлмайди.
Имонга келганидан кейин ҳам киши башарий тана амри билан яшаса, у албатта гуноҳ қилади ва бутунлай гуноҳкор табиат ҳукмронлиги остида бўлади. Шундай пайтда Исо гуноҳ йўлининг ҳомийси бўладими, деган савол туғилиши мумкин, лекин бу шундай эмас, дейди Павлус. Агар биз гуноҳ қилсак, бунда ўзимиз айбдор бўламиз. Исонинг хочда қилган ишига ҳамма одамлар учун ва ҳамма давр учун етарлидир. Биз йиқилган бўлсак, бунга Исо айбдор бўлмайди, балки биз ишончимизни бошқа томонга қаратган бўламиз ва натижада гуноҳ қилган бўламиз.