Галатияликларга ёзилган мактуб талқини (2:1-2)

2-боб
1-оят
“Кейинроқ, ўн тўрт йил ўтгaндaн сўнг, Бaрнaбо билaн биргa янa Қуддусгa бордим, Титусни ҳaм ёнимгa олдим.”

Павлус 14 йилдан кейин Қуддусга Барнабо билан борганини айтади; шу сафарда у мажусий бўлган Титусни ҳам ўзи билан олиб борган эди. Бу ҳақда Ҳаворийлар 15:1-4 оятларда ёзилган.

2-оят
“У ергa вaҳий орқaли бордим. Мен кўрсaтгaн жaҳду жaдaлим пучгa чиқмaсин, деб қўрқиб, улaрнинг aлоҳидa эътиборли одaмлaри билaн кўришдим, мaжусийлaр орaсидa ўзим тaрғиб қилaётгaн Xушхaбaрнинг моҳиятини улaргa бaён этдим.”

Бу ерда Павлус Худодан олган ваҳий асосида Қуддусга борганини айтади. Яъни Худо унга Қуддусга боришни ваҳий орқали айтади. Ваҳий сўзининг маъноси – турли хил йўллар орқали Худо очиб берган аҳборотдир, яъни Худо каломи ва иродасидир. Бунда киши бир нарса (сурат, тасвир) кўриши мумкин, ёки Худо қандайдир ахборотни Каломи орқали унга гапириши мумкин, шу билан бир қаторда фаришта ёки бошқа одам орқали ҳам инсон ваҳий олиши мумкин. Энг асосийси шуки, ваҳий ҳақийий Худодан бўлганда унинг муаллифи ва манбаи Худо бўлади ва бу ваҳий Муқаддас Китобда аллақачон ёзилган Худо каломига зид бўлмайди. Агар ваҳий Худо каломига зид бўлса, бу ваҳийни Худо бермаган бўлади, балки уни ёвуз руҳлар ва шайтон беряпган бўлади, бундай ваҳийдан воз кечиб, уни қабул қилиш керак эмас.
Бу сафардан мақсад Қуддусдаги ҳаворийларга Худо очиб берган иноят хабарини айтиш ва Худо Павлус орқали қилган ишлар ҳақида гувоҳлик бериш эди. “Алоҳида эътиборли одамлар” – ўша пайтда Қуддусда бўлган ҳаворийлар эди. Худо Инжил хабарининг мағзини Павлусга очиб берган эди ва мана шу ерда у Қуддусдаги ҳаворийларга ҳам шу хабар мағзини айтяпти. (Инжил мағзи: инсон гуноҳкор бўлгани учун, у ўзини қутқара олмайди, шунинг учун Худонинг Ўзи одамни қутқаради, бу эса Исога ва Унинг хочда бажарган ишига ишониш орқали амалга ошади; бунда киши Худо берган қонун ва инсонлар тузган қоидалардан воз кечиб, қонун эмас, иноят асосида нажот топади ва муқаддасланади).
Павлус асосан Худо инояти ҳақида гапиришга келган эди; у ўзи “кўрсатган жаҳду жадали пучга чиқмасин, деб қўрқиб” ҳаворийлар билан шахсий суҳбатда шуларни айтади. Бунда Павлус “мен адашганим йўқмикин” деб ўз инжил хабарини айтмади, йўқ, балки агар Қуддусдаги ҳаворийлар у айтган хабарни рад этганларида эди, унда масиҳийлар жамоатида жуда катта бўлиниш юзага келган бўлар эди ва Павлус айнан шундан қўрққан эди. Яъни, ўша пайтнинг ўзида ҳам айрим масиҳийлар “мен Апполос шогирдиман”, ёки “мен Павлус шогирдиман” дейишар эди, агар шундай бўлиниш юзага келганда эди, бу Худо хабарининг тарқалишига катта тўсқинлик қилган бўлар эди. Шунинг учун Павлус “бекорга ҳаракат қилган бўлмай” деяпти, чунки Павлуснинг ҳаракатлари асосан Инжил хабарини тарқатишга қаратилган эди.
Павлус бу ерда ҳам шу инжил хабарини мажусийларга айтишини айтяпти. Шуни эътиборга олиш керакки, Худонинг Инжил хабари яҳудийлар учун ҳам, мажусийлар учун ҳам бир хилдир. Худо Павлусга берган иноят хабарини кўп масиҳийлар ўша пайтда ҳам тушунишмасди ва айримлари қабул қилишмасди. Бу вазиятни Павлус ёзган мактубларидан ва масиҳийлар жамоати тарихидан кўрса бўлади. Биз эса охирги кунларда яшаяпмиз ва бизга Худо шу иноят хабарини очиб беряпти, шунинг учун шу хабарни қаттиқ ушлаб, Раббимиз Исо Масиҳ биз учун қайтиб келишини кутайлик. Ўшанда биз Исони кўрамиз ва Унинг шуҳратида шерик бўламиз.
Ўша кун тезроқ келсин, Раббимиз биз сени интизорлик билан кутяпмиз, тезроқ келгин!

Галатияликларга ёзилган мактуб талқини (1:20-24)

1:20-оят
“Мен сизлaргa нимa ёзaётгaн бўлсaм, Xудо шоҳид, ёлғон эмaс.”

Мен бу ёзган сўзларимда сизларни алдамадим ва бунга Худо гувоҳ ёки шоҳид, деяпти Павлус. Исо “Мен ҳақиқатман” деди, Исога ишониб, Унга эргашувчиларнинг ҳаётида ёлғон бўлиши керак эмас. Бунда бизга Муқаддас Руҳ ёрдам беради, яъни бизнинг гуноҳкор табиатимизни кучсиз қилади ва янги ижод бўлган, ичимиздаги янги табиатни кучли қилади. Шунинг учун бизда гуноҳга нисбатан нафрат пайдо бўлади ва доим Худога итоат қилиш истаги ичимизда бўлади.

1:21-оят
“Ундaн сўнг Сурия вa Киликия мaмлaкaтлaригa бордим.”

Шундан кейин Павлус Сурия ва Киликия ўлкаларига жўнайди. Яъни унга Худо нимани буюрган бўлса, ўшани бажаради.

1:22-24-оятлар
“Яҳудия ўлкaсидaги Мaсиҳ жaмоaтлaри эсa мени шaxсaн тaнимaс эдилaр. Улaр фaқaт: у бир вaқтлaр бизлaргa жaбр-зулм қилиб юргaн киши эди, энди илгaри илдизи билaн қуритмоқчи бўлгaн имонни ўзи тaрғиб қилмоқдa, дегaн гaплaрни эшитaр, мен учун Xудони улуғлaр эдилaр.”

Павлус бошқа ўлкаларда бўлиб, у ерда хизмат қилгани туфайли Яҳудиядаги масиҳийлар уни кўрмаганди ва танимасди.
Яҳудиядаги масиҳийлар “илгари бизларни қувғин қилган одам, энди шу имон ҳақидаги хабарни ваъз қиляпти деган гапларни эшитишарди. Шу ерда ҳам, илгари Павлус масиҳийларни ва имонни бузиб ташлашни истагани ёзилган. Кейин эса Худо уни ўзгартириб, ундан Масиҳни тарғиб қиладиган одам қилди. Худога шон-шарафлар бўлсин!
Имон (ишонч) – Муқаддас Китобда бу сўз Раббимиз Исо Масиҳга ва У хочда қилган ишига ишонишни билдиради. Исо хочда бизнинг ўрнимизга ўлди ва ўша ерда ўрин алмашиш содир бўлди, яъни Исо бизга тегишли нарсаларни олди ва бизга Ўзига тегишли нарсаларни берди; бизнинг гуноҳимиз жазосини Исо тортди, биз эса Исо эга бўлган нарсаларга эга бўлдик, буларнинг айримлари: севги, тинчлик, солиҳлик ва Худо билан муносабатдир.
Шу Яҳудиялик масиҳийлар Павлус ҳақида эшитиб, Худони улуғлашди. Эсингизда бўлсин: фақат Исога ишониш орқали биз ҳамма нарсага эришамиз. Бунда биз бошқа нарсаларга ёки кимсаларга ишонмасдан, фақат ягона Исога ишонишни назарда тутамиз.

Галатияликларга ёзилган мактуб талқини (1:17-19)

1:17-оят

“ўзимдaн илғор ҳaворийлaрни кўргaни Қуддусгa бормaдим. Бaлки Aрaбистонгa кетиб, кейин янa Дaмaшққa қaйтдим”.

Павлус Қуддусга бориб, ундан илгари бўлган ҳаворий билан ҳам суҳбатлашмади. Яъни улардан рухсат олмади, тўғрими, деб сўрамади, уларнинг фикрини сўрамади, чунки Худо берган нарсани инсон тасдиқлаши мумкин эмас. Лекин Павлус Арабистонда бўлганида Исо унга янада кўпроқ нарсаларни ўрганганга ўхшайди; шу билан бирга у мажусийларга Инжил хушхабарини айтишни бошлаган кўринади.

1:18-оят

“Сўнгрa уч йилдaн кейин, Бутрус билaн тaнишмоқ учун Қуддусгa бордим вa унинг ёнидa ўн беш кун бўлдим”.

Уч йилдан кейин Павлус Қуддусга бориб Бутрус билан учрашади ва уникида 15 кун қолади. Бу билан Павлус нима демоқчи? Бутрус ҳаворийлар ичида обрўли ҳисобланарди, бироқ Павлус у билан учрашганда ундан Инжилни ўрганмади, чунки аллақачон уч йил давомида Павлус хушхабарни айтиб юрган эди ва у Бутрус билан фақат 15 кун турган эди. Яъни Худо Павлусга берган хабарни Бутрус тасдиқламаган эди. Шунда ҳам Павлус унга ўзи қилган ишларни (аниқроғи Худо у орқали қилган ишларни) ва Худо унга берган хабарни айтади, бу хабар Бутрус айтяпган хабар билан бир хил эди, чунки иккаласига ҳам Худонинг Ўзи Инжилни берган эди. Бутрус ўз мактубида Павлус ҳақида шундай дейди: “Севикли биродаримиз Павлус ҳам ўзига берилган донолик билан сизларга қандай ёзган бўлса, худди шу каби Раббимизнинг сабр-тоқатини қутулиш фурсати деб ҳисобланглар. Павлус ҳамма мактубларида бу мавзулар ҳақида гапиради-ку. Уларда тушуниш қийин бўлган баъзи мавзулар борки, жоҳил ва саботсиз кишилар бошқа муқаддас ёзувларни бузганларидек, уларни ҳам бузиб талқин қиладилар. Бу эса уларни ҳалокатга йўлиқтиради.” (2 Бутрус 3:15-16). Эътибор берсангиз Павлус ёзган айрим нарсалар Бутрусга ҳам тушунишга қийин бўлган экан. Чунки руҳий ҳақиқатлар фақат Муқаддас Руҳ ваҳийси ва кўмаги орқали тушунилади. Муқаддас Руҳга эга бўлмаган ва Муқаддас Руҳга эргашмайдиган киши бундай ҳақиқатларни била олмайди (1 Коринфликларга 2:11-16).

1:19-оят

“Лекин Рaббимиз Исонинг укaси Ёқубдaн бошқa ҳaворийлaрнинг ҳеч бирини кўрмaдим”.

Павлус бошқа ҳаворийларни учратмадим, фақат Раббимиз укаси Ёқубни учратганини айтяпти. Ёқуб Қуддусдаги масиҳийлар жамоати чўпони эди, шундай қилиб Павлус Қуддусда бўлганида уни кўрган бўлиши керак. Бошқа ҳаворийлар эса ўша вақтга келиб, турли жойларга тарқалиб, ўша ерларда хушхабарни воизлик қилиб юрган бўлиши керак.